600 jaar KU Leuven | Belangrijke momenten in de geschiedenis van de universiteit

Zes eeuwen KU Leuven: dat spreekt tot de verbeelding. Welke gebeurtenissen uit het verleden van de universiteit hebben een invloed op de universiteit vandaag? Drie sprekers lichten een aantal belangrijke momenten en figuren uit 600 jaar geschiedenis van KU Leuven uit, van Erasmus tot de woelige jaren 1960.

“Il n’y a pas de chimie catholique!” Geloof en wetenschap aan de Leuvense universiteit | 6 mei 2025

“Il n’y a pas de chimie catholique!” Zo reageerde rector Abbeloos op de vraag van Désire Mercier om wetenschappelijke laboratoria te installeren in zijn nieuwe Hoger Instituut voor Wijsbegeerte. Waarvoor had Mercier die laboratoria nodig en waarom reageerde Abbeloos zo verontwaardigd? In de lange geschiedenis van de Leuvense universiteit duiken regelmatig gelijkaardige conflicten op. Hoe verhouden wetenschap en geloof zich tot elkaar? Kan een katholieke universiteit op een ongebonden en objectieve manier aan wetenschappelijk onderzoek doen? De lezing gaat in op de veranderende perspectieven doorheen de eeuwen – van Erasmus tot Lemaître – met bijzondere aandacht voor de periode van de unitaire Katholieke Universiteit (1834-1968).

Geert Vanpaemel is emeritus gewoon hoogleraar wetenschapsgeschiedenis van KU Leuven en ere-directeur van de rectorale dienst Academisch en Historisch Patrimonium. Zijn onderzoek betreft vooral de Belgische wetenschapsgeschiedenis na 1500, de positie van wetenschap in de samenleving en de Leuvense universiteitsgeschiedenis.

Het Leuvens studentenprotest van de jaren 1960 | 20 mei 2025

1968: een ‘magisch jaar’ dat een mythe is geworden. Een symbool van verzet dat verwijst naar de roerige en oproerige tijd toen de studenten in de aanval gingen om de hypocrisie van autoritaire gezagsstructuren, de leegheid van de loutere consumptiemaatschappij en de sociale ongelijkheid aan te klagen.

Dat gebeurde overal in de Westerse wereld, maar bij ons groeide het studentenprotest uit het idealistisch engagement voor de Vlaamse beweging, dat een hoogtepunt kende in de studentenrevoltes van mei 1966 en januari 1968 rond ‘Leuven-Vlaams’. Daarbij verschoof de klemtoon snel van communautaire eisen naar een globale maatschappijkritiek, die zich richtte op meer democratie en sociale rechtvaardigheid, zowel in eigen land als in de derde wereld. In deze uiteenzetting schetsen we wat er in Leuven gebeurd is, geplaatst tegen een globale achtergrond.

Louis Vos is emeritus gewoon hoogleraar nieuwste geschiedenis aan de KU Leuven. Zijn onderzoeksvelden zijn geschiedenis van het nationalisme en de Vlaamse beweging, van studentenbewegingen en jeugdbeweging en van de Leuvense universiteit. Als student stond hij zelf op de barricades.

De universiteitsbranden tijdens Wereldoorlog I en II | 10 juni 2025

De Leuvense universiteitsbibliotheek is in beide wereldoorlogen in de as gelegd. Een dubbele ravage. In 1914 gold dit als een ongehoord schandaal, een holocaust, volgens Britse kranten. Na de Tweede Wereldoorlog verzonk de brand van een bibliotheek in het niet bij de echte Holocaust. Tijdens het interbellum was de Leuvense bibliotheek een teken van tegenspraak gebleven tussen de voormalige vijanden, met de Duitse schuld als inzet. In de jaren vijftig werd de Leuvense universiteitsbibliotheek een symbool van verzoening tussen de naburen. In de jaren zestig leek de geschiedenis zichzelf te herhalen, maar dit keer als farce, met de radicale verdeling van het boekenbezit, wat als Belgenmop de wereld rondging.

Mark Derez heeft geschiedenis gestudeerd in Kortrijk en Leuven. Hij was verbonden aan het universiteitsarchief van KU Leuven en werkte mee aan publicaties over de geschiedenis van de universiteit (studentenleven, gebouwen, bibliotheken, oorlog en Arenberg).