De eerste camera werd geplaatst in 2011. Niet toevallig. Het was een periode die veel Kortrijkzanen zich nog herinneren. In bepaalde delen van het centrum was het dweilen met de kraan open. Zo was er de bedroevende situatie in de buurt van de Zwevegemsestraat en de Veemarkt. In een jaar tijd werden in die omgeving 117 diefstallen met geweld gepleegd. Bijna 200 mensen werden er dat jaar opgepakt die bekend stonden om feiten van drugsverkoop, drugsbezit, diefstal, slagen en verwondingen, en het bezit van wapens. Een negatief imago dat afstraalde op het hele stadscentrum. Uit de stadsmonitor van 2011 bleek dat bijna 1 op 5 Kortrijkzanen het centrum meden omdat ze zich daar onveilig voelden. Het was tekenend voor een breder probleem. Ook op andere vlakken scoorde Kortrijk ondermaats. Zo deed de stad het bijzonder slecht op het vlak van verkeersveiligheid en was het aantal zware verkeersongevallen voor fietsers ontstellend hoog.
Begin 2011 werd er door de voltallige gemeenteraad een unaniem positief advies verleend over het gebruik van veiligheidscamera’s in de stad. In 2013 ging de nieuwe bestuursploeg van start. Daarbij werd bijzondere aandacht besteed aan het betrekken van de Kortrijkzanen in het bepalen van de beleidsprioriteiten voor de stad. In het kader van Kortrijk Spreekt werden meer dan 4.000 gezinnen bevraagd. Daaruit bleek waar de Kortrijkzanen van wakker lagen. De belangrijkste prioriteiten waarin volgens hen moest geïnvesteerd worden, waren fietsveiligheid en veiligheid. Op basis van deze resultaten ging het stadsbestuur verder aan de slag om een (verkeers)veiligheidsbeleid uit te werken. Ook het inzetten op meer camera’s maakte hier deel van uit.
In datzelfde jaar (2013) werd daarom het cameraplan na uitvoerig debat door quasi alle gemeenteraadsleden van meerderheid en oppositie goedgekeurd (van de 41 gemeenteraadsleden stemden enkel de 2 raadsleden van Groen tegen). Op basis hiervan werd het cameranetwerk in de stad uitgerold. Stap per stap werden, gesteund op politiestatistieken, buurten geselecteerd waar camera’s het verschil konden maken. De selectieprocedure en de historiek kan u terugvinden in het document in bijlage. Denk hierbij aan de Zwevegemsestraat, de stationsbuurt en het winkelwandelgebied. Bovendien was Kortrijk de eerste stad om camera’s in te zetten om consequent de snelheid te controleren in zones 30 in schoolomgevingen. Intussen is het cameranetwerk van de politie uitgegroeid tot een geheel van 204 camera’s (138 openbare veiligheidscamera’s + 66 ANPR-camera’s).
Op het grondgebied van Kortrijk staan zo’n 137 openbare veiligheidscamera’s waarvan de beelden binnenkomen in de politiedispatching en 63 ANPR-camera’s die nummerplaten kunnen lezen (update 24 november 2023).
De exacte locaties van deze camera’s worden niet vrijgegeven. We willen het de criminelen niet té gemakkelijk maken. Je kan wel controleren of er een camera in jouw straat hangt via de lijst op www.kortrijk.be/cameraplan
De investeringen in de politiecamera’s op het Kortrijkse grondgebied werden gedragen door de stad Kortrijk en maakten deel uit van de jaarlijkse begroting. Over de gehele periode bedroegen deze gemiddeld 250.000 euro per jaar. Een weloverwogen investering die deel uitmaakt van de meer dan 200 miljoen euro die de stad jaarlijks uitgeeft.
Zeker. Camera’s maken deel uit van een geheel aan maatregelen om criminaliteit te bestrijden. In de eerste plaats is het een goed middel om zaken op te helderen. In zo’n 30% van alle recherchedossiers maken onze inspecteurs gebruik van camerabeelden van de openbare veiligheidscamera’s en de ANPR-camera’s. Soms zijn die camerabeelden het essentiële puzzelstukje, soms versterken ze gewoon de bewijslast in het dossier. In dossiers over drugs gaat het zelfs om 41% en in dossiers rond diefstallen zelfs om 46%.
Ook de ophelderingsgraad (het aantal opgeloste feiten tegenover het totaal aantal aangegeven feiten) in Kortrijk is de laatste jaren sterk gestegen tot meer dan 50%. We scoren daarmee sterk boven het provinciale en het nationale gemiddelde.
Verder ondersteunen de camerabeelden ook op andere manieren het dagdagelijkse politiewerk:
- Ze zorgen voor een vlottere live aansturing van de patrouilles ter plaatse bij bv. een winkeldiefstal, een handtasroof, een fietsdiefstal,…
- Ze maken pro-actieve virtuele patrouilles mogelijk in de gebieden met cameradekking (bv. een ronde van de camera’s in de stationsomgeving of in het winkelwandelgebied)
- Ze hebben een ontradend effect, bv. met betrekking tot vechtpartijen in de Burgemeester Reynaertstraat of diefstallen in de stationsomgeving.
- Ze zorgen voor een verhoogd veiligheidsgevoel, bv. wanneer je ’s nachts door de winkelwandelstraat wandelt waar op dat moment weinig sociale controle is.
- Ze zorgen ook voor een verhoogde aangiftebereidheid, bv. In het winkelwandelgebied. Doordat de winkeliers weten dat er een cameranetwerk is, gaan ze veel over tot het aangeven van een winkeldiefstal.
Bekijk zeker eens het plan voor meer voorbeelden. Dit zijn er alvast enkele:
2023: In oktober en november werd ingebroken in een tiental cafés en restaurants in de binnenstad van Kortrijk. Na intensief opsporingswerk konden de speurders van PZ Vlas een verdachte in beeld brengen. De man forceerde in het merendeel van de inbraken telkens het leveranciersluik dat toegang gaf tot de kelder van de horecazaak. Mede dankzij de camerabeelden kwam er een
opheldering en kon de man opgepakt worden nadat hij op heterdaad betrapt werd. Dankzij het cameranetwerk kunnen wellicht een hele reeks soortgelijke inbraken aan hem gelinkt worden.
2022: Fietsdief wordt betrapt op heterdaad en meegenomen voor verhoor. De politie herbekijkt de beelden bij eerdere fietsdiefstallen in die omgeving en kan de man linken aan andere fietsdiefstallen. Enkele dagen later leidt dit tot de arrestatie van een groep georganiseerde Noord-Franse fietsdieven.
2021: Een hit van het ANPR-cameraschild leidt tot het sturen van een patrouille en tegenhouden van een geseinde wagen. Een drugsdealer wordt betrapt in bezit van grote hoeveelheden cocaïne, marihuana en geld. De man wordt opgepakt, het voertuig en de inhoud in beslag genomen.
2020: In enkele nachten wordt er ingebroken in 6 horecazaken in het centrum van Kortrijk. Dankzij de camerabeelden kunnen de speurders snel 3 daders identificeren en arresteren.
2018: een steekpartij aan het station van Kortrijk. Drie mensen krijgen messteken. De aanval wordt vastgelegd door de veiligheidscamera’s. Op basis daarvan kan de politie de daders identificeren en oppakken.
2017: tijdens het monitoren van de videowall worden twee fietsdieven opgemerkt aan het station van Kortrijk. De dispatching stuurt een patrouille ter plaatse en de dieven kunnen daar onmiddellijk gevat worden.
2016: Dieven stelen een de handtas van een vrouw in een horecazaak. Wanneer ze het opmerkt, belt ze de politie. Op de dispatching worden de dieven opgespeurd via de camera’s. Een ploeg kan de dieven onderscheppen.
2016: Een man wordt in een wagen gesleurd, meegenomen tot in Moeskroen en daar beroofd. Hij ziet een deel van de nummerplaat. Via de ANPR-data kon het verdachte voertuig geïdentificeerd worden en werden drie verdachten opgepakt. Na verder onderzoek bleek dat ze betrokken waren bij nog twee andere diefstallen met geweld.
2015: een grootschalige vechtpartij in de uitgaansbuurt. Wanneer de politie ter plaatse komt, gaan de meeste vliegen. Op de camerabeelden kunnen ze geïdentificeerd worden.
Niet alle criminaliteit kan zich zomaar verplaatsen. Het winkelwandelgebied en de K-in-Kortrijk zijn nu eenmaal gevoeliger voor winkeldiefstallen en zakkenrollerij dan andere locaties. Ook de stationsomgeving en de uitgaansbuurt zijn omgevingen met een heel eigen karakter. De criminaliteit die daar plaatsvindt, zal zich niet zomaar verleggen.
Maar de criminaliteit verdwijnt ook niet plots door camera’s te hangen. Het spreekt voor zich dat criminelen altijd nieuwe manieren vinden om toe te slaan. Dan is het aan ons om daarop te anticiperen. En het plaatsen van een camera is één van de middelen die we dan kunnen inzetten.
De stad kocht in 2022 en 2023 ook twee Mobboxen. Een Mobbox is een verplaatsbaar camerasysteem met twee draaibare PTZ-camera's die live beelden doorsturen naar de dispatching op het politiecommissariaat. Die kunnen ingezet worden op specifieke en wisselende plaatsen waar criminaliteit en overlast plaatsvinden.
We beseffen dat camera’s heel wat vragen oproepen over de privacy. Het is echter zo dat het politioneel gebruik van camera’s een heel strikt wettelijk kader volgt. Wij houden ons daaraan.
- De camerabeelden worden maximaal 1 jaar bewaard, daarna worden ze gewist.
- De opgenomen camerabeelden kunnen enkel in de eerste 30 dagen geconsulteerd worden door de inspecteurs. Daarna moet een inspecteur toestemming vragen aan het parket.
- Enkel een beperkte groep door de korpschef aangestelde en opgeleide mensen kunnen de camerabeelden live bekijken in de dispatching. Zij werken in ploegen van 3 of 4. Daar is 24/24 en 7/7 een hoofdinspecteur aanwezig als dienstdoend teamchef. Hij of zij kan steeds controle uitvoeren op wie de beelden bekijkt en waarom.
- Er moet steeds een wettige reden zijn om de beelden te bekijken.
- Voor iedereen die toestemming heeft om de beelden te bekijken, geldt steeds discretieplicht en beroepsgeheim.
Heb je een vraag of wil je een klacht indienen? Dan kan je altijd terecht bij:
Functionaris voor gegevensbescherming (DPO)
Politiezone Vlas (Kortrijk, Kuurne, Lendelede)
Minister De Taeyelaan 9
8500 Kortrijk
pz.vlas.informatieveiligheid@police.belgium.eu
056 29 22 29
De beelden komen binnen in de dispatching van politie. Daar werkt men in ploegen van 4 mensen, aangeduid door de korpschef: een toezichthoudend politie-inspecteur, 2 politieambtenaren en 1 Securitas-bewakingsagent.
Deze mensen bekijken live de camerabeelden, doen virtuele patrouilles, maar verzorgen daarnaast ook de aansturing van de patrouilles, nemen de telefoons op die binnenkomen via het nummer 1701,… De bewakingsagent rapporteert daarbij steeds aan de toezichthoudende politie-inspecteur.
Zij ondergingen een veiligheidsscreening door politie, hebben discretieplicht en vallen onder het beroepsgeheim. Het politiecollege besliste op 10 november 2023 om het lopende contract met private beveiligingsfirma Securitas stop te zetten op 3 maart 2024. Om hun taken over te nemen worden zes eigen medewerkers van de politie aangeworven.
De toegang tot het beschikbare beeldmateriaal achteraf kan enkel in het kader van bestuurlijke, dan wel gerechtelijke opdrachten. De beelden kunnen inzake bestuurlijke politie opgevraagd worden gedurende 1 maand na opname, daarna kan dit enkel in het kader van opdrachten inzake gerechtelijke politie met akkoord van een onderzoeksrechter.
De drone kan enkel worden ingezet in het kader van opdrachten van bestuurlijke, dan wel gerechtelijke politie.
De gerechtelijke politie (het parket) mag deze altijd inzetten.
De bestuurlijke politie (politiezone Vlas) mag hem enkel gebruiken voor duidelijk omschreven en gerechtvaardigde doeleinden. Denk daarbij aan interventies zoals een achtervolging van een voortvluchtige dader, een overzichtsbeeld verkrijgen bij zware verkeersongevallen, het opsporen vermiste personen,…
De leidinggevende officier van politie (OGP, OBP) moet er steeds over waken dat bij het gebruik van de drone zowel de proportionaliteit als de subsidiariteit van dit middel gerespecteerd wordt.
Zo moet het gebruik van een drone proportioneel zijn: als je naar een inbraak snelt die bezig is, dan mag je over huizen vliegen en ook private delen filmen. Als je de drukte van een rommelmarkt wil bewaken, dan is er geen reden om hiervoor dringend over huizen te vliegen. Dan laat je hem best ter plaatse op. Of nog: zoals de procureurs beslisten, is het niet proportioneel om een drone in te zetten om de coronamaatregelen te handhaven. Daarvoor mag je hem dus ook niet gebruiken.
Het gebruik van de drone moet ook het principe van subsidiariteit volgen: je gebruikt de drone pas als je dezelfde informatie niet op een andere manier kan bekomen. Er is bv. geen reden om een drone in te zetten om de drukte in de winkelstraten te monitoren, als er daar al een uitgebreid cameranetwerk aanwezig is.
Drones worden niet gebruikt om zomaar te patrouilleren.
Bovendien is er afgesproken op de gemeenteraad van Kortrijk dat er elk jaar gerapporteerd wordt over hoe de drone het voorbije jaar werd ingezet.
Nee. Er is daar veel verwarring over, maar de politie gebruikt in Kortrijk geen software met gezichtsherkenning. Op vandaag bestaat er hiervoor in België zelfs nog geen wettelijk kader.
Gezichtsherkenning is ook niet noodzakelijk een slechte technologie. Zo onderzoekt men of dit kan gebruikt worden op de luchthaven van Zaventem om gekende zware criminelen zoals terroristen voortijdig te kunnen opmerken.
Nee. Op vandaag gebruikt de politie geen andere slimme softwaren.
In het verleden heeft de politie nog gebruik gemaakt van het programma BriefCam. Daarmee kan een inspecteur sneller zoeken in gearchiveerde camerabeelden.
De inspecteur kiest daarbij een uur opgeslagen cameramateriaal, laadt dit in in de software, het programma analyseert het uur beeldmateriaal, waarna de inspecteur via het programma in het uur cameramateriaal kan ‘zoeken’ op bv. alle rode auto’s of iedereen die op een bepaalde plek heeft stilgestaan bij een fiets.
Deze software bespaart de inspecteurs dus heel wat opzoekingswerk, maar maakt de camera’s zelf niet ‘slimmer’.
In de praktijk zien we echter dat inspecteurs meestal gericht op zoek gaan naar bepaalde fragmenten en vaak sneller af zijn met het manueel doorlopen van bepaalde stukken beeldmateriaal.