In september ging het nieuwe schooljaar van start. Waar mensen samenkomen, zijn ruzies ook steeds mogelijk. Een aantal scholen proberen actief om conflicten te herstellen of te voorkomen.
Helaas vallen er af en toe jongeren uit op school, in het gezin of elders. Ze raken achterop, ontmoedigd of uitgesloten. Of de omgang met leerkrachten en ouders verloopt moeilijk. Vaak vormen conflicten daarvan de oorzaak. De organisatie Ligand ondersteunt scholen om die conflicten te vermijden of om er gepast mee om te gaan. Athena Heule en ‘tvier, twee Kortrijkse scholen, werken mee aan dit project met steun van Stad Kortrijk. Zorgcoördinator An van ‘tvier geeft wat meer uitleg.
Warme school
An: “Met ‘tvier volgden we de opleiding ‘herstelgericht werken’ bij Ligand. De term ‘herstelgericht’ duidt op het oplossen van conflicten, maar het gaat over meer dan dat. We willen vooral preventief optreden voor er een probleem is. We zorgen voor open klassen met veel ramen, planten, nette lokalen, een eigen kastje voor de leerlingen, … We proberen als leerkrachten zoveel mogelijk aanwezig te zijn tussen de jongeren. Bij ons bestaat er geen apart leerkrachtenlokaal. We nemen ook heel veel tijd om kennis te maken. Zo worden we een warme school waar alle leerlingen welkom zijn, wie ze ook zijn. Respect voor iedereen vormt de basis.”
Samenwerken
“Om herstelgericht te werken, is het belangrijk dat de leerkrachten optreden als een team. Iedereen moet achter de methode staan. Alle leerkrachten volgden daarom de opleiding van Ligand. Maar niet alleen de leerkrachten vormen een team. Leerkrachten, ouders en leerlingen: de drie partijen werken samen. Elke leerling wil eigenlijk hetzelfde: vrienden maken, het goed hebben op school, leren, gelukkig zijn, ... Ook de school en ouders willen hetzelfde voor de kinderen.”
Elkaar leren kennen
“Aan het begin van het schooljaar voeren we een kennismakingsgesprek met alle nieuwe leerlingen en ouders. Zo leren we hen beter kennen. Hoe gaat het gezin met elkaar om? Welke ouders lezen hun mails? Hoe ging het op een vorige school? Wie heeft het financieel moeilijk? Wanneer je meer zicht krijgt op dat soort zaken, vermijd je al een pak problemen. Voor wie het financieel moeilijk heeft, kan onze sociale dienst een oplossing zoeken, bijvoorbeeld een spreidingsplan voor de betalingen. We werken in ‘tvier met een systeem van vrijwillige giften van de ouders. Daarmee kunnen we bijvoorbeeld laptops of mappen aankopen voor gezinnen die het wat moeilijker hebben. Zo creëer je meer gelijkheid tussen de leerlingen.”
Groepsgesprek
“Ook na de start van het schooljaar doen we heel wat om conflicten te voorkomen. Elke morgen start met een vragenronde in groep. Hierbij laten we de leerlingen aan het woord over een specifieke vraag. Aan het begin van het jaar zijn dat simpele vragen zoals ‘wat is je lievelingseten?’. Naarmate het jaar vordert, graven we wat dieper. Dan vragen we bijvoorbeeld voor welke wereldproblemen de jongeren bang zijn. Iedereen krijgt het woord. Belangrijk is dat de anderen de spreker niet mogen onderbreken. Ze mogen ook geen feedback geven, noch met woorden noch met lichaamstaal. Zo leren ze respectvol luisteren naar andere meningen.
Wat in de vragenronde gezegd wordt, blijft in de ronde. Zo groeit het vertrouwen en krijgen de leerlingen begrip voor elkaar. Ze leren zo in veilige omstandigheden hun mening uiten en op een positieve manier omgaan met elkaar. Indien je dat pas voor het eerst zou doen bij een conflict, ben je er al te laat bij.”
Conflicten herstellen
“Alle conflicten vermijden is onmogelijk. Het herstelgericht werken biedt wel een manier om daarmee om te gaan. Bij ruzies gaan we een gesprek aan via een aantal vaste herstelvragen:
- Wat is er gebeurd? Wat dacht je toen?
- Hoe heeft het je geraakt? Wie wordt er hier nog door geraakt?
- Wat is jouw verantwoordelijkheid? Hoe denk je er nu over?
- Wat heb je nodig om verder te kunnen?
- Wat ga jij hiervoor doen?
Omdat sommigen het moeilijk hebben met taal, werken we ook met gevoelskaartjes. Emoties spelen een belangrijke rol. In het gesprek krijgen we zicht op die gevoelens. Bijvoorbeeld: iemand is boos maar wou eigenlijk vrienden maken. Doordat dit niet lukt, begint hij moeilijk te doen. Door de emoties te benoemen, zet je de eerste stap naar beterschap. Het draait niet om wie er ‘dader’ of ‘slachtoffer’ is. We willen juist kijken naar de toekomst: hoe kunnen we samen verder?
We werken nu al een aantal jaren op deze manier en ik zie alleen maar voordelen. Als je het mij vraagt, werken de scholen van de toekomst herstelgericht.”
Meer info