De familienaam ‘Mattelaer’ doet bij veel Kortrijkzanen een belletje rinkelen. Ook Johan Mattelaer (86) droeg daarvoor zijn steentje bij als uroloog en als auteur van verschillende boeken, onder andere over de rijke familiegeschiedenis. Dat maakt hem de geknipte man om de ervaringen van de familie tijdens de Tweede Wereldoorlog te belichten.
Schrijven zit in de genen
Johans vader was een neef van de vader van Jean Mattelaer. Johan deelt met Jean een bijzondere interesse in geschiedenis. Johan: “Ik werd geboren in 1937. We woonden met ons gezin van 6 kinderen in de Kasteelstraat. Mijn vader Hubert Mattelaer was huisarts, net zoals Jeans vader trouwens. Mijn moeder Mariette Lammens was een verpleegster en afkomstig van Sint-Niklaas. Tijdens de oorlog schreef ze brieven naar haar vader om hem op de hoogte te houden over de oorlog en de bombardementen. Enkele van die brieven zijn te lezen in mijn boek ‘Op en rond de Pottelberg: een wijk van mensen’. Een ander boek van mij, ‘Van hospitaal tot AZ Groeninge’, brengt het verhaal van de ziekenzorg in Kortrijk, inclusief een stuk over de Tweede Wereldoorlog. Zo werden bijvoorbeeld de Heilig Hart Kliniek en Maria’s Voorzienigheid, destijds bekend als de ‘nieuwe kliniek’, gebombardeerd.
Tijdens zijn visites moest vader soms naar de ‘loge’. Als kind wist ik nooit wat dat was. Het was een adres van het lokaal op de Houtmarkt waar de Duitse bezetter verbleef. Mijn vader moest er de prostituees die met de Duitse soldaten contact hadden onderzoeken op geslachtsziekten. We kregen ook ooit een Duitse ‘Feldwebel’ aan de deur. Dat maakte als kind een diepe indruk op mij. Ik herinner me daarnaast het typische zwarte brood tijdens de oorlog. De bloem was vermengd met as of fijn zand.
Bombardement van juli ‘44
Tijdens het bombardement in de nacht van 20 op 21 juli 1944 waren mijn ouders, de kinderen en de meid thuis. We schuilden allemaal in de kelder. Enkele bommen vielen vlakbij in de Heilige Geeststraat en dat veroorzaakte een immens lawaai. Thuis sneuvelden alle ramen. Mijn zus was pas geboren en zat nog in de doeken. Vader gaf ons wat van die doeken, liet ons erop plassen en ze voor onze neus houden tegen het stof. Na het bombardement was de Grote Markt één grote ruïne. In het midden lag een enorme berg puin. De Sint-Michielskerk was volledig uitgebrand. Ik volgde mijn eerste en tweede studiejaar in de Casinoschool (het huidige Boekenhuis Theoria), en ook die was getroffen. Daardoor moest ik van school veranderen en ging ik naar de Paulinen, waar de broeders lesgaven. Nog later trok ik naar het College.
Magdalenakapel
Johan is nog altijd zeer geïnteresseerd in de geschiedenis van Kortrijk. Hij heeft vooral een speciale band met de Magdalenakapel. Johan: “Het behoud van de resten van die kapel vind ik vanuit historisch oogpunt enorm belangrijk. Het is de ruïne in Kortrijk die nog het meest herinnert aan de Tweede Wereldoorlog. Zowel de kapel zelf als het gebied eromheen werden zwaar getroffen door het bombardement van 20 en 21 juli 1944. In verschillende huizen, onder andere in de Aalbeeksesteenweg, zijn nog steeds oude bomkraters te zien, nu vaak omgevormd tot vijvers. Een mooi voorbeeld is de bomkrater naast het voormalige Magdalenazwembad. Maar de Magdalenakapel is ook om andere redenen een waardevolle site. Op die plek stond de eerste leprozerie van Kortrijk. De lepralijders werden uit de binnenstad verbannen naar daar. Later kwam er een bleekplaats voor lakens rond – vandaar de naam Kortrijk Weide – en nog later behoorde de kapel tot het Magdalenakerkhof. Vandaag zijn de fundamenten van de oude kapel nog zichtbaar. Onze scoutsgroep Willem van Saeftinghe organiseerde 75 jaar geleden nachtspelen tussen de gebombardeerde graven. Het prachtige park dat de ruïne omgeeft, complementeert de site. Ideaal voor de studenten van Howest en alle Kortrijkzanen om er wat tijd door te brengen.”
Meer verhalen over de Tweede Wereldoorlog
